Kuliah Tema 5 Geografi 1 6 Atas

TEMA 5 : SISTEM EKOLOGI
5.1 EKOLOGI DAN EKOSISTEM (Kuliah Kali: )
Konsep Ekologi
Ekologi merupakan satu kajian tentang hubungan antara ________________________ dengan alam sekitar. Terjadinya _________________di antara satu komuniti masing-masing dengan _____________________________.
Contohnya : Mengkaji tentang hubungan manusia (komuniti hidup) dengan alam seperti tanah untuk ____________, air untuk ______________, udara untuk _____________ dan sebagainya.
Konsep Ekosistem
Ekosistem merupakan satu sistem yang melibatkan _____________ antara satu komuniti yang bernyawa iaitu manusia, haiwan dan tumbuhan dengan __________________nya yang tidak bernyawa.
Komponen ekosistem
Ekosistem mempunyai dua komponen yang utama iaitu:
1. Komponen _________________
2. Komponen _________________
KOMPONEN BIOTIK
Merangkumi benda-benda hidup yang terdapat di dalam sesebuah ekosistem iaitu merangkumi
- ________________________________
- ________________________________
- ________________________________
- ________________________________
Komponen Biotik Terbahagi Kepada Tiga Kumpulan Utama:
Pengeluar
Pengeluar dikenali sebagai tumbuh-tumbuhan. Ia mampu menghasilkan __________________nya sendiri dengan bergantung kepada __________________________nya yang tidak bernyawa seperti _________________, _____________________, _______ dan lain-lain melalui proses _______________________.
Pengguna
Pengeluar merangkumi ____________________ selain daripada tumbuh-tumbuhan iaitu ______________ dan ______________. Pengguna boleh dipecahkan kepada 3 kumpulan iaitu:
Pengguna Primer (Herbivor)
Pengguna Primer merupakan pengguna yang berada di tahap paling ___________/____________ biasanya merangkumi binatang yang hanya memakan ____________ iaitu _________________. Contoh pengguna primer ialah _____________ dan _______________.
Pengguna Sekunder (Karnivor)
Pengguna Sekunder merupakan haiwan yang berada pada tahap __________ iaitu selepas pengguna primer. Ia biasanya akan mendapat makanan dengan ________________ pengguna peringkat _____________. Contoh: _____________ sebagai sebagai pengguna sekunder akan memakan ________________ iaitu pengguna primer sebagai _________________nya.
Pengguna Tertier
Pengguna tertier merupakan pengguna peringkat ____________ dan yang paling __________. Pengguna tertier akan menjadikan pengguna _______________ sebagai _____________nya. Contoh: __________________ akan memakan ____________ sebagai makanannya
Pengguna juga boleh dikelaskan kepada tiga kumpulan iaitu:
1. Pengguna ___________- merupakan binatang yang hanya memakan tumbuhan sahaja sebagai makanannya. Contoh: ulat, belalang, kambing, lembu, dan lain-lain.
2. Pengguna ____________- merupakan haiwan yang memakan daging sebagai makanannya. Contoh: harimau, burung helang dan ular.
3. Pengguna ____________- merupakan haiwan yang memakan tumbuhan dan daging. Contoh: manusia.
Pengurai
Pengurai merupakan agen saprofit iaitu terdiri daripada ___________, ___________ dan _____________. Ia berperanan untuk ________________ bahan-bahan _____________ seperti bangkai haiwan, manusia dan tumbuh-tumbuhan yang mana ia akan membebaskan ________________ bukan organik seperti ______________, ____________ dan lain-lain. Nutrien-nutrien ini akan digunakan kembali oleh tumbuhan bagi proses ____________nya.
KOMPONEN ABIOTIK
Komponen abiotik terdiri daripada benda-benda yang membentuk _____________________ di sekeliling kehidupan seperti:
_______________________, _____________, ___________ dan ______________ dalam tanah. Kesemua unsur ini akan digunakan oleh kumpulan biotik dalam pelbagai _________ dan pelbagai ___________________. Contohnya : Hidupan air memerlukan air untuk hidup dan udara dalam air diperlukan untuk bernafas.

JENIS EKOSISTEM (Kuliah Kali: )
i) Peringkat Mikro
· _____________
· _____________
· _____________
· _____________
· _____________
ii) Peringkat makro
· _____________
· _____________
5.2 ALIRAN TENAGA DALAM RANTAIAN MAKANAN DAN SIRATAN MAKANAN Konsep Rantaian Makanan
Rantaian makanan merujuk kepada pemindahan ______________, elemen-elemen ______________, dan beberapa jenis ______________ daripada satu organisma kepada organisma yang lain di sepanjang satu hala. Contoh:
Tumbuhan--------- belalang----------- ayam------------burung helang
(pengeluar ) (pengguna Pertama) (pengguna Kedua) (pengguna ketiga)

Konsep Siratan Makanan
Siratan makanan merujuk kepada pemindahan ______________, elemen-elemen ______________ dalam satu jaringan yang ______________ yang terdiri daripada beberapa ______________ yang saling ______________ dan ______________.
Matahari Sebagai Punca Tenaga
Matahari merupakan punca utama tenaga dalam rantaian makanan dan siratan makanan. Ini kerana tumbuhan (______________) mendapat ______________ daripada cahaya matahari untuk melakukan proses ______________ bagi membolehkan proses ______________ dilakukan. Tanpa tenaga dari matahari tumbuhan tidak dapat menjalankan aktiviti pembesaran walaupun mendapat bekalan iaitu ________, _________ dan ________ di dalam tanah.
Di dalam ekosistem ia wujud secara saling ____________. Sekiranya salah satu daripada komponen di dalam ekosistem terjejas ia akan mempengaruhi komponen yang lain. Sekiranya tumbuhan tidak mendapat cahaya matahari ia tidak dapat melakukan pembesaran dan akan _______. Apabila tumbuhan mati ia akan mempengaruhi pengguna yang memakan tumbuhan kerana ketiadaan makanan akan menyebabkan pengguna _________ akan mati apabila pengguna pertama telah pupus, maka ia akan mengancam pengguna _________ yang bergantung hidup kepadanya dan begitulah seterusnya.
Contoh: Tumbuhan atau pengeluar (Rumput) - mati kerana tidak boleh melakukan proses fotosintesis. Pengguna Primer (Belalang) - juga akan pupus kerana kekurangan makanan. Pengguna Sekunder (Ayam) - juga menghadapi masalah makanan kerana makanan pengguna primer pupus. Pengguna Terrier (Helang) - juga akan pupus kerana kekurangan makanan.
Jelasnya matahari adalah sumber _________ di dalam _________ dan ________ makanan kerana ia membantu kepada perkembangan pertumbuhan.

Aliran Tenaga Dalam Rantaian Makanan (Ekosistem, Hutan Hujan Tropika)
Matahari merupakan punca tenaga bagi semua kehidupan.
Pengeluar (tumbuhan) akan menggunakan cahaya matahari unuk melakukan proses ____________ bagi menghasilkan ____________ dan __________ bagi membantu proses __________ dan _________. Ini menunjukkan tenaga haba dan cahaya dipindahkan dari cahaya matahari kepada tumbuhan. ____% tenaga itu hilang melalui proses _____________, ____________ dan lain-lain. ___% _________ dalam _____ badan (daun, akar, batang dan lain-lain).
Tumbuhan dimakan oleh Pengguna Primer (ulat/belalang) bagi menambahkan ______ supaya ulat/belalang dapat bergerak, _________ dan _________ dengan sempurna. Tenaga __________

Skema Geografi 1 STPM 2008

1(a) Apakah yang dimaksudkan dengan El-Nino ?

Peningkatan suhu secara luar biasa permukaan air laut di lautan pasifik yang mengubah sistem cuaca

(b) Huraikan ciri kearau yang berpunca daripada fenomena El-Nino.

sejatan melebihi kerpasan dalam jangka masa yang lama atau panjang

· panas berpanjangan/sejatan tinggi

· hujan kurang

· kelembapan bandingan kurang/udara kering

· simpanan air tanih negatif

· suhu tinggi

· tekanan udara rendah

· litupan awan kurang

(c) Jelaskan bagaimana kejadian kemarau memberikan kesan kepada ekosistem daratan.

· mengganggu/mengurangkan sumber air/kitaran air

· menjejaskan/gangguan rantaian makanan

· gangguan antara komponen abiotik dan biotik

· terputusnya kebergantungan antara komponen spesies

· kepupusan spesies/gangguan terhadap flora dan fauna/gangguan habitat

· kebakaran hutan

· pencemaran udara/jerebu/debu

· tanih menjadi tandus/kering kontang

2(a) Apakah yang dimaksudkan dengan pergerakan jisim? (3)

pergerakan bahan/jisim di atas permukaan tanah bercerun akibat tarikan graviti

(b) Nyatakan empat jenis pergerakan jisim cepat. (4)

· alir lumpur

· alir tanih

· runtuhan puin/batu/tanah runtuh

· gelongsoran puin/batu/gelangsaran tanah/geluncuran

(c) Jelaskan faktor yang mempengaruhi pergerakan jisim cepat.

• Kecerunan
• Jenis bahan/batuan
• Kerpasan/hujan/salji
• Litupan tumbuhan
• Tindakan manusia/kua
• Gegaran/gempa bumi

d)Jelaskan kesan pergerakan jisim cepat terhadap alam sekitar manusia.

· Aktiviti manusia/pertanian/perindustian/perlombongan

· Kehilangan nyawa

· Kemusnahan harta benda/tempat tinggal

· Trauma/sebaran penyakit

· Kemusnahan infranstruktur/bekalan air/elektrik

· Pengangkutan/terganggu

· Perhubungan/komunikasi terganggu

3a(iii)Huraikan proses pembentukan tiga bentuk muka bumi yang telah anda pilih dalam (ii) di atas

· Anak tanjung-ombak dan arus pesisir yang datang menyerong ke arah pantai-halangan bentuk bumi dan aliran muara sungai menyebabkan tenaga arus pesisir terhalang-bahan mendap dimendapkan

· Beting pasir-tindakan ombak dan arus tempur di kawasan pantai yang bersudut curam-balikan ombak ke arah laut kehilangan tenaga-bahan mendak dimendapkan di hadapan pantai di zon ombak pecah selari dengan garisan pantai

· Pantai-bahan mendak seperti pasir dan batu kerikil dibawa kearah pantai oleh ombak pembina dan arus

· Tombolo-pemendapan bahan mendap di bahagian belakang halangan contohnyapulau yang disebabkan kehilangan tenaga akibat biasan ombak. Pemendapan ini akan menyambungkan pulau dengan daratan

· Pulau-struktur kekal-kenaikan/penurunan aras laut, hakisan ombak/tindakan arus, pemendapan dan melibatkanbatuan keras/lembut

3a(iv)Jelaskan kesan pemendapan terhadap aktiviti manusia di pinggir pantai.

· Pelancongan/rekreasi-anak tanjung/pantai/tombolo

· Perlombongan pasir-beting pasir/pantai

· Petempatan-permatang/delta

· Perikanan/mencari kepah/akuakultur-tombolo/muara cetek

· IKS-pantai/permatang

· Perhubungan/pengangkutan-permatang/tombolo/delta

· Pertanian/delta

3(i)Apakah yang dimaksudkan dengan kepadatan saliran?

· Kepadatan saliran ialah hasil bahagi jumlah panjang sungai-sungai dalam lembangan saliran dengan keluasan lembangan saliran dalam unit ukuran yang sama(cth km/km persegi)

(ii)Berdasarkan Jadual 1 di atas, huraikan faktor yang mempengaruhikepadatan saliran di sesuatu lembangan saliran.

· Jenis batuan – ketahanan dan kadar ketelapan batuan menentukan kadar hakisandan seterusnya kepadatan hakisan. Batu pasir (kawasan B) dan batu kapur (kawasan A) menghasilkan kepadatan saliran yang rendah. Tanah liat dan granit batuan yang tidak telap air dan tidak poros dijangkakan mempunyai kepadatan saliran yang tinggi.

· Jumlah hujan- kawasan yang menerima hujaan yang tinggi akan menghasilkan kepadatan saliran yang tinggi, manakala kawasan yang jumlah hujannya rendah menghasilkan kepadatan saliran yang rendah cth (kawasan E)

• Litupan tumbuhan- menentukan aliran air permukaan. Tumbuhan yang padat menggalakkan susupan air bawah tanah, seterusnya mengurangkankepadatan saliran. Manakala tumbuhan yang jarang membolehkan hakisandan larian air permukaan yang meningkatkan lagi kepadatan saliran. Cth (kawasan A) dan (kawasan D)

(iii)Jelaskan bagaimana kepadatan saliran dipengaruhi oleh aktiviti manusia.

• Pembalakan- hutan musnah-kadar kepadatan tinggi
• Pertanian – kerja-kerja perparitan dan pengairan meningkatkan jumlah alur – kawasan kaki bukit- getah dan kelapa sawit – kadar kepadatan tinggi
• Perbandaran dan pembinaan – menutup dan menimbus alur – kadar kepadatan rendah
• Perlombongan – banyak alur-alur terbentuk – kadar kepadatan tinggi

4(a) Takrifan mikro iklim bandar.

Mikroiklim bandar ditakrifkan sebagai iklim satu kawasan kecil yang tersendiri dan ciri cuacanya banyak dipengaruhi oleh sifat permukaan bandar

(b) Huraikan faktor pembentukan pulau sejuk bandar.

• Perlu ada banyak kawasan tumbuh-tumbuhan atau kawasan hijau
• Kawasan badan air yang banyak
• Udara yang tidak tercemar
• Kurang atau tidak ada aktivit manusia yang boleh meningkatkan pembebasan haba ke atmosfera
• Kadar kelembapan udara yang tinggi
• Sentiasa berlaku pergerakan udara/udara sentiasa bergerak
• Kurang kawasan tepu bina

(c) Jelaskan bagaimana mikroiklim bandar dapat mempengaruhi keselesaan hidup manusia.

• Suhu/haba

Suhu lamapu tinggi/suhu terlalu rendah menyebabkan tidak selesa

Suhu normal keadaan selesa

• Kelembapan/sejatan

Kelembapan lampau tinggi/kelembapan terlalu rendah menyebabkan tidak selesa

Kelembapan normal keadaan selesa

• Angin

Edaran angin yang sempurna- keadaan selesa

Edaran angin tenang-tidak selesa

• Pencemaran

Pencemaran tinggi – keadaan tidak selesa

Pencemaran rendah – selesa

5(a)Berdasarkan kajian luar yang anda telah lakukan di sekitar kawasan sekolah.

Kelembapan bandingan adalah nisbah kandungan wap air sebenar di dalam udara dengan kemampuan sebenar udara menampung wap

Menggunakan alat yang sesuai untuk menyukat suhu kering dan suhu basah

Menggunakan bacaan suhu kering dan suhu basah dan perbezaan nilai kedua-dua suhu dirujuk kepada jadual

(b)Nyatakan fungsi alat pelindung Stevenson.

Menempatkan alat pengukuran parameter cuaca

Melindungi alat bagi mengikur parameter cuaca daripada gangguan persekitaran

Mendapatkan ukuran parameter cuaca kira-kira satu meter daripada permukaan bumi

Melindungi alat daripada pendedahan secara langsung kepada parameter cuaca

(c)Nyatakan faktor yang mempengaruhikadar kelembapan bandingan di kawasan kajian.

Bahagian suria

Tiupan angin

Suhu sekitaran

Keadaan cuaca semasa

Guna tanah persekitaran seperti badan air, tumbuhan, konkrit dan sebagainya

Ketinggian dari aras laut

(d)Jelaskan mengapa kadar kelembapan bandingan di kawasan kajian berubah dengan ketara mengikut jam berbanding dengan kadar kelembapan bandingan di kawasaan hutan

Kawasan kajian lebih terbuka

Kadar sejatan tinggi berbanding hutan

Kawasan sekolah merupakan kawasan tiupan angin/udara bergerak pantas

Kadar pemanasan secara langsung tinggi

Kadar penyimpanan haba pendam yang tinggi di kawasan kajian

Kawasan kajian banyak aktiviti manusia

6(a)Apa yang dimaksudkan dengan akuifer?

Merupakan bentuk formasi geologi / lapisan takungan di bawah tanah tak telap air yang mengandungi simpanan air dalam kuantiti yang banyak

(b)Jelaskan proses edaran air tanih

Bermula dengan air larian permukaan hasil daripada kerpasan

Peranan intersepsi tumbuh-tumbuhan

Sebahagian larian air permukaan diserap ke dalam tanih / keporosan / jenis batuan

Dengan adanya kecerunan pada lapisan tanah telap air

Aliran air bawah tanih akan berlaku

Air yang telah diserap akan menjadi simpanan air tanih

Air yang tidak terperangkap akan mengalir di bawah tanah keluar sebagai mata air, mengalir ke badan air dan akhirnya ke laut

(c)Jelaskan kepentingan air bawah tanah kepada manusia.

Kegunaan domestik

Sebagai simpanan air untuk masa depan

Sebagai pengawal ataman tanah

Sebagai pengawal kemasukkan air masin dari laut (salt water intrusion)

Sebagai input air untuk sungai (di kawasan lembap)

Sumber air industri untuk pertanian

Akuakultur

7(a)Apakah yang dimaksudkan dengan kitaran nutrien

Bahan kimia atau unsur kimia dalam biosfera/sebuah ekosistem berlaku secara berterusan melalui tiga fasa dalam edaran yang lengkap

(b)Jelaskan kitaran nitrogen dalam satu ekosistem di kawasan pertanian.

Fasa atmosfera

Nitrogen wujud di atmosfera sebagai gas nadir – yang tidak boleh digunakan secara langsung oleh kebanyakan organisma

Nitrogen di atmosfera datang dari kilat

Pembakaran hutan (pertanian pindah) nitrogen kepada gas nitrogen

Fasa biosfera (manusia/tumbuhan/haiwan)

Tumbuhan mendapatkan nitrogen melalui akar dalam bentuk ammonia atau nitrat dan ditukar kepada molekul organik (asid amino, protein, dan lain-lain)

Tumbuhan kekacang melalui aktiviti bakteria pengikt nitrogen

Bahan kumuhan haiwan/manusia mengandungi ammonia

Fasa dalam tanih

Organisma reput secara aerobik dan anaerobik. Pemecahan protein dan sel mati dalam sisa organisma kepada bentuk ammonia dan nitrat

Terdapat bakteria (nitrosomonas) tukar ammonia kepada nitrat manakala bakteria (nitrobactor) tukar nitrit kepada nitrat

Nitrogen di tanih yang diperlukan oleh ekosistem datang daripada bakteria dan alga pengikat nitrogen

Baja nitrat yang digunakan di kawasan pertanian diserap oleh tumbuhan

8(a)Apakah yang dimaksudkan dengan penyahhutanan?

bermaksud pemusnahan/penebangan hutan secara besar-besaran/meluas/skala besar khususnya oleh aktiviti manusia

(b)Huraikan impak penyahhutanan terhadap kitaran hidrologi

kurang kerpasan

larian air permukaan meningkat

peningkatan kadar sejatan

kurang proses perpeluhan

kurang proses pintasan

kadar resapan kurang

kurang larian air bawah tanah

pembentukan awan kurang

(c)Jelaskan langkah pemeliharaan dan pumuliharaan di kawasan hutan tropika lembap.

Pemeliharaan

pewartaan kawasan hutan simpan

penguatkuasaan undang-undang

pendidikan

kempen kesedaran

pembalakan terpilih

Pemuliharaan

penanaman semula

silvikultur

ladang hutan